TAHTA?6 YAŞINDA?ÇIKTI
Dördüncü Mehmed, 39 yıl, Osmanlı tahtında kaldı. Tahta çıkarıldığı zaman 6 yaşında idi... Ondördüncü Louis 72 yıl tahtta kalarak dünya tarihinde saltanat rekoru kırmış hükümdardır. 5 yaşında tahta geçti...

5 YAŞINDA?KRAL?OLDU
Dördüncü Mehmed, Dünya’nın en kudretli devletinin hükümdarı idi. Louis ise, en büyük Hıristiyan devletinin kralı... İki hükümdar, çocuklukları ihtilaller içinde geçtikten sonra, akılalmaz ihtişamlar içinde saltanat sürdü...


Büyük Fransız mütefekkiri Voltaire (1694-1778), “Büyük Kral” ve “Güneş Kral” denen Ondördüncü Luois öldüğü zaman 21 yaşında yetişmiş bir gençti. Sonradan Siecle de Louis XIV (Ondördüncü Louis Asrı) adlı ünlü eserini yazdı. Çok gençken okuduğum bu kitapta beni çok ilgilendiren bahis, Ondördüncü Louis ile Üçüncü Wiliam’ı mukayese etmesi ve kendi kralı Louis aleyhine çok menfi neticelere varmasıydı. Voltarie aynı zamanda tarihçidir.

SALTANATI REKOR?KIRDI
Ondördüncü Louis 72 yıl, 3 ay, 18 gün tahtta kalarak dünya tarihinde saltanat rekoru kırmış hükümdardır. Bir yanlışlık yok sayın okuyucularım, 72 yıl yaşadığını yazmadım, 72 yıldan fazla kral olduğunu yazdım.
Üçüncü William (1650-1702) ise, Louis ile çağdaştır. Ondan 12 yıl gençtir, fakat 13 yıl önce öldü. 1672’de Hollanda devlet başkanı ve 1689’da İngiltere kralı oldu.
Bizde Dördüncü Mehmed, XVII. asrın son yarısının bu ünlü hükümdarları ile çağdaştır. Ve Kral Louis ile birçok benzerlikleri vardır. Bu benzerliklere dünya tarih literatüründe asla temas edilmemiştir. İlk defa şu anda okuduğumuz bu makale ile, ilk bakışta çok ters toplumlardan gelen bu iki hükamdarın benzerliklerini belirtiyorum.

LOUIS’DEN?5 YIL?SONRA
Ondördüncü Louis, 1638’de Paris yakınlarında doğdu. 5 yaşında tahta geçti (14.05.1643), 77 yaşında öldü. (1.9.1715), 40 yaşında ölen Onüçüncü Louis’nin (doğ. 1603, Kral 1610, ölümü 1643) oğlu ve halefidir. Çocuk Ondördüncü Louis’nin ilk yılları, tabiatıyla niyabet altında geçti. Nâibelerden biri, annesi kraliçedir.
Dördüncü Mehmed, İstanbul’da doğdu (2.1.1642). Louis’den 3 yıl sonra Edirne’de 51 yaşında öldü. (6.1.1693), 39 yıl, 3 ay, 1 gün Osmanlı tahtında kaldı. 1566’dan günümüze kadar en uzun Türkiye devlet başkanlığı müddetidir. Tahta çıkarıldığı zaman 6 yaşını 7 ay, 7 gün geçiyordu. O da Louis gibi doğar doğmaz veliahd ilân edilmişti. Dördüncü Mehmed de, genç 33 yaşında ölen bir babanın, Sultan İbrahim’in oğlu idi. Louis’den 5 yıl sonra tahta geçti. (8.8.1648, tahttan indirilmesi 8.11.1687). Sultan Mehmed’e önce babaannesi, sonra annesi imparatoriçeler nâibe oldular.
Kral Louis, Hıristiyan tarihinin en büyük hanedanına mensuptu. (Capet hanedanının Bourbon dalı). Sultan Mehmed’in mensûp olduğu hanedan (Osmanoğulları) ise tarihin en büyük hanedanıdır. Sultan Mehmed, kendisinden sonra gelen Osmanoğulları’nın atasıdır. Ancak Dördüncü Mehmed’in son torunu (5. Kuşak) İkinci Abdülmecid 1924’te halîfelik tahtından indirildi.

FETİH?SAVAŞLARI?YAPTILAR
Dördüncü Mehmed, “cihan padişahı” ve Dünya’nın en kudretli devletinin hükümdarı idi. Louis ise, en büyük Hıristiyan devletinin kralı...
İki hükümdar devrinde Türkiye-Fransa münasebetleri işlek, hattâ iç içe idi. Ancak pek dostça sayılmaz. Her iki hükümdar da fetih savaşları yaptılar ve devletlerine yeni ülkeler kattılar. Bu işi kumandanları vasıtasıyla başardılar. İki hükamdar da asker değildi. Türkiye’nin fetih savaşları, İkinci Viyana felaketiyle son buldu. Büyük Kral ise bu savaşlarla ülkesinin ekonomik varlığını kemirdi. Büyük Kral’ın yerine torununun oğlu olan (oğlu ve torunu, Louis’nin hayatında öldüler) Onbeşinci Louis çocuk olarak geçti. Şâşaalı, fakat 1763’te en kudretli Hıristiyan devleti sıfatını İngiltere’ye bırakarak ikinciliğe düşmeye mahkûm bir Fransa devraldı. Sultan Mehmed’in iki oğlu 1695-1730 ve onların oğulları, 1730-1789’da tahtta bulundular. Onbeşinci Louis, 1774’te 64 yaşında öldü.

UNVANI: PEK?KATOLİK
Sultan Mehmed’in taassupla ilgisi yoktu. Louis, fevkalâde mutaassıp bir adamdı, unvanı “Pek Katolik” idi. Gerçi Papa’nın elini Fransa’dan çekti. Fakat Protestan mezhebindeki yüzbinlerce Fransız’ı Fransa’dan kovdu ve Fransa’yı asla telâfi edemediği çok elit bir zümreden mahrum etti. Devleti şahsen yönetti. Sultan Mehmed ise devleti şahsen yönetmedi. Köprülü ailesinden 3 sadrazama bütün iktidarı verdi. Buna mukabil Louis’nin kültürü, Sultan Mehmed’den üstündü. Sultan Mehmed, çocukken tahta çıkmış, atalarının fevkalade yüksek düzeyde tahsilini yapamamıştı. Her iki hükümdar da çok ileri görüşlü, çok zeki değildiler. Sadece çok muhteşem devletleri devralmışlardı. Buna karşılık ikisi de devletlerinin şan ve şerefi üzerinde son derece titizdiler.


Sanata önem verdiler
Ondördüncü Louis devri, Fransız, ilim sanat, edebiyatının, bütün Avrupa’da hakimiyet kurduğu, bir seri gerçek dehanın yetiştiği dönemdir. Moliere’den Lully’ye kadar her sahanın ilim, fikir, sanat adamları, Büyük Kral tarafından itina ve cömertlikle himaye edildi. Fransa mali kudretini de aşan şekilde imar edildi. Dünyanın en muhteşem sarayı, Paris dışında Versailles’da yapıldı. Doğrusu Dördüncü Mehmed devri de aşağı kalmaz. Türk musikisi (Itri), şiiri (Naili) zirvesine çıktı. Hat sanatı (Hafız Osman) gelişti. Gerçi Sinan mimarisi çizgisi kaybedildi, fakat gene de ülke sanat değeri taşıyan bayındırlık eserleriyle donandı. Çok büyük bilginler, yazarlar, Dördüncü Mehmed devrine şeref verdiler. (Evliya Çelebi, Katip Çelebi, Müneccimbaşı, genç Naima). Padişah, bütün bu ilim ve sanat adamlarını, Kral Louis’yi geçen bir cömertlikle himaye etti. Zira geliri, Kral’ın gelirinin on katı idi. İki çağdaş ve yaşıt hükümdar, çocuklukları ihtilaller içinde geçtikten sonra, akılalmaz ihtişamlar içinde saltanat sürdüler. Haleflerine, kaynakları israf edilmiş, yorgun iki devlet bıraktılar. Her ikisi de üçer kıtaya yayılmış iki imparatorluk... İki ayrı medeniyetin en seçkin devletleri.