Filistin’de dahili ihtilafın aşılıp ittifak sağlanması çabalarının önemli bir noktaya geldiği ve Hamas Siyasi Birimi Başkanı Halid Meşal ile Fetih lideri Mahmud Abbas’ın Kahire’de buluşmaya hazırlandıkları sırada Mısır’da yine ortalığın karışması hem söz konusu girişimi hem de ülkedeki seçim çalışmalarını gölgede bıraktı. Geçici askeri yönetimin yine de seçimleri belirlenen tarihte geçekleştirme konusunda ısrarlı olduğu görülüyor. Bu durumda eğer herhangi bir aksama olmazsa Mısır halkının 28 Kasım Pazartesi günü sandık başına gitmesi bekleniyor.

Öte yandan ülkede seçim öncesinde yaşanan olaylar ve gerginlikler yüzünden siyasi çevrede de bir gerginlik yaşandığı görünüyor. Bazı partiler olaylar sebebiyle seçim çalışmalarını durdurdular. Ülkede geçici yönetimi oluşturan Silahlı Kuvvetler Yüksek Konseyi’nin geri adım atması ve Tahrir Meydanı’ndaki gösterilere karşı şiddete başvurulmasından dolayı özür dilemesi neticesinde olaylarda bir sâkinleşme sağlanmış olsa da seçimlerin güven verici olmasını sağlayacak kadar zemin oluşup oluşmadığı konusunda tereddütler sürüyor. O yüzden siyasi partilerden bazıları boykotu tercih ederek seçime gitmeyebilir ve çıkacak sonuçları da kendi açılarından geçersiz saydıkları yönünde açıklamalar yapabilirler. Biz yine de bu ülkedeki siyasi çevrenin kabataslak bir haritasını okuyucularımızın önüne koymakta yarar görüyoruz.

Hüsni Mübarek döneminde ülkede saltanatı elinde tutan tek siyasi parti onun başkanlığındaki Milli Demokratik Parti’ydi. Seçimler sadece bir göz boyamadan ve diktayı temsil eden partinin iktidarını halka onaylatmaktan ibaretti. Yani halk seçmek için değil kendisi için seçileni onaylamak için sandık başına gidiyordu. Ama yine de adına seçim deniyordu. Muhalif partiler ise sadece vitrin süsü ve sistemin “demokratik” olduğu iddiasının gerekçesi olarak kullanılıyordu.

2011’de halk devrimi gerçekleşmesinden ve diktanın devrilmesinden sonra çok sayıda siyasi parti ortaya çıktı. Bunların bazıları halk devrimi öncesinde de vardı. Ama çoğunluğu devrim sonrası ortaya çıktı.

Bu çok sayıda partiyi birkaç kategoride toplamak mümkündür.

Birinci kategoriye girenler İslâmi kimlik ve duyarlılık sahipleri tarafından kurulmuş, programlarını bu kimliğe göre şekillendirmiş dolayısıyla “İslâmcı” olarak nitelendirilen partilerdir.

İkinci kategoriye girenler liberal partilerdir. Bunları kendi içinde muhafazakâr, orta sağ ve Batı eğilimli olarak gruplandırabiliriz.

Üçüncü kategoriye girenler Arap milliyetçisi partilerdir. Aslında Arap milliyetçiliğinin farklı kategorilere giren tüm siyasi partilerin asgari müştereklerinden biri olduğunu söylemek mümkündür. Fakat özellikle bu kategoriye dâhil edilenler Arap milliyetçiliğini bir ideolojik çizgi olarak benimsemiş, programlarını da bu çizgiye göre şekillendirmiş siyasi partilerdir.

Dördüncü kategoriye girenler Nasırcı partilerdir. Mısır’ı uzun yıllar demir yumrukla yönettiği bilinen Cemal Abdünnasır’ın farklı bir yönü Arap toplumlarına hitap eden bir ideoloji geliştirmiş olmasıydı. Onun bu ideolojisini tüm Arap coğrafyasına yayma çabaları yönetimi sürdürdüğü dönemde bayağı etkili oldu ve hemen hemen bütün Arap ülkelerinde Nasırcı hareketler ortaya çıktı. Bunlardan bazıları partileşti. Bugün bu hareketler her ne kadar marjinalleşmiş, kitlesel desteği büyük ölçüde kaybetmiş olsa da varlığını sürdürüyor. En güçlü olduğu yer de ana vatanı Mısır’dır. Nasırcılık, sosyalizmi ve Arap milliyetçiliğini temel alan bir siyasi ideolojidir.

Beşinci kategoriye girenleri ise sol partiler olarak adlandırabiliriz. Fakat sol partilerin tümü ortak siyasi çizgide birleşmez. Kendi içlerinde gruplandırmak gerekir. Birinci gruba girenler sosyalist veya komünist çizgiye kaymayan, Arap milliyetçiliğini önemseyen orta sol partilerdir. İkinci gruba girenler sosyalist çizgide olanlar, üçüncü gruba girenler ise komünist partilerdir.

Dediğimiz gibi bu gruplandırmada her bir kategoride birden fazla siyasi parti bulunuyor. En çok öne çıkan ve en geniş kitlesel tabana sahip olanlar İslâmcı partiler, en fazla sayıda parti tarafından temsil edilen kesim ise liberal kesimdir. Müteakip yazımızda her bir kategoriden öne çıkan bazı partiler hakkında özet bilgiler vereceğiz inşallah.