İspanyanın Akdeniz sahillerinde Malaga'dan Gırnata'ya giden sahil yokundan sol tarafa, yükseklere doğru kıvrılan ara yollardan birine girerseniz Endülüs'ün koynunda saklı köşelerinden birine ulaşırsınız. Kıvrım kıvrım dag yolunun sonu adeta kartal yuvasını andıran bir köye varır. Etrafı derin uçurumlarla çevrili beyaz badanalı evleriyle tiptik bir İspanyol köyü.

Köyün meydanında yer alan bir büst ve iki bayrak köyün kimliğini eleve verir. Meydandaki büst ne İspanyol kurucu liderinin ne de resmi ideolojinin şeflerine aittir. Modern Endülüs kimliğinin oluşumunda en büyük paya sahip Blas İnfante ismi okunuyor. Büstün her iki tarafındaki bayraklardan biri İspanyol bayrağı diğeri ise yeşil beyaz renklerden oluşan Endülüs bayrağı.

Modern İspanyol kimliğinden bağımsız olarak bir Endülüs kimliğinin oluşumunda yani 20 yüzyılın ilk çeğreğinden itibaren yeniden ortaya çıkışında pay sahibi iki isimden söz edilebilir: Biri ünlü Lorca diğeri İnfante. Garcia Lorca'nın katkısı daha çok Flamenko müziği-dansı üzerinden meşrulaşmaya başlayan ve Endülüs'ü Çingene kimliği ve kültürü üzerinden meşrulaştıran bir çabadır. Lorca'nın temsil ettiği çingene kültürü üzerinden tanımlanan flamenko, sonuçta İspanyol resmi söylemince de benimsenerek bir tür İspanya'nın uluslar arası markası haline getirildi. Her ne kadar İnfante gibi o da Franko faşizmi tarafından kurşuna dizildi ise de uluslar arası alanda hem edebiyat ortamında İnfante'den çok Lorca tanındı ve itibar gördü. Bilhassa resmi İspanyol söyleminin bunu öne çıkarması da hayli manidardır.

Blas İnfante' nin Endülüsü çok daha özgün, çok daha devrimci bir içeriğe sahip. 20.yüzyılın ilk çeyreğinde sosyalist sol bir fikir adamı ve eylemci olarak Endülüs kimliğini yeniden inşa etmeye çalışan İnfante, bugünkü Endülüs bölgesinin tarihi kökleri nden beslenen bir Endülüslülük düşü kuruyordu. Mesela o dönem meşruti yönetime sunduğu anayasa taslağında otonom Endülüs bölgesinin resmi dilinin Arapça olmasını teklif etmişti. Çünkü diyordu İnfante, "tarihi olarak Endülüs halkının anadili Arapça idi." Bu teklifi ortaya attığında Katolik kökenli bir sosyalist muhalif aydın olarak duruşunu sergiliyordu. Muhtemelen kendi ailesinin Morisko kökeninden de haberdardı.

Daha sonra Fas'a yaptığı br ziyaret sırasında Müslüman olan İnfante'nin faşist İspanyol yönetiminin baskısına karşı Endülüs kimliği, Endülüs bölgesinin geri bırakılmışlığı, ve bölgenin sorunlarına dair onlarca eser verdi. Konuşmalar yaptı. 1936 yılında Franko güçleri tarafında Sevilla'daki evinden alınarak kurşuna dizildi.

Doğduğu köydeki büstünün yanında yükselen Endülüs bayrağı bugün artık ispanyadaki Endülüs bölgesinin resmi bayrağı kabul ediliyor. Beyaz renk Avrupalılığı, yeşil ise Endülüs'ün İslami geçmişini temsil ediyor. Doğduğu köydeki müze haline getirilen evini gezerken bir yanda yazdığı eserleri diğer tarafta yazı makinesi ve idare lambası ışığında çalışma masası ve Endülüs haritası , en son 1612 de büyük sürgün yaşayan Moriskolardan bugüne gelen süreçte yeniden Endülüslülük kimliğinin oluşumunun ne denli zor şartlardan geçtiğini, yok edilen bir halkın farklı biçimde yeniden kimliğine kavuşmasının tarihini gözler önüne seriyor.

Bugün siyasal bir hareket haline de gelen " Endülüs milliyetçiliği" etnik bir kimlikten çok coğrafi ve kültürel farklılığa/özgünlüğe vurgu yapıyor. İnfante'nin kitapları Türkçeye kazandırılırsa bu kendine münhasır kimlik arayışının siyasal ve entelektüel temelleri daha iyi anlaşılacaktır. Çağımızın bu farklı uyanış deneyimi daha yakından tanınmayı hak ediyor.