Facebook, Twitter, Pinterest, Instagram gibi sosyal medya portalları halkın olduğu gibi istihbarat ajanslarının da ilgisini çekiyor.  Bir gösteride her 50 kişi için bir ajan tahsis eden istihbarat birimlerinin milyarı aşan aboneye sahip Facebook ve Twitter gibi siteleri takip ve manipüle etmemeleri düşünülemez zaten.

Sosyal medyayı kendi çıkarları için kullananlar arasında Amerika ( Pentagon, CIA ve USAID), İngiliz istihbaratı ve İsrail (Başbakanlık ve Mossad) öne çıkıyor.

Geçtiğimiz günlerde Facebook’un, Pentagon’a bağlı DARPA biriminin talimatıyla 689,000 kişi üzerinde yaptığı deney deşifre olmuştu.  Deneyde deneklere bilinçli olarak içeriğiyle oynanmış haberler gönderilerek nasıl bir tepki verecekleri ölçülmüş.  Tabi deneklere önceden herhangi bir haber verilmemiş.

Pentagon’un deneylerinin sayısı ve masumiyet derecesi bu kadar basit değil tabi ki. Twitter’da geçen ve #Occupy ( İşgal et) ile başlayan bir çok hashtag’ı açanın da DARPA olduğu bizzat kendileri tarafından itiraf ediliyor.  Dolayısıyla Occupy Tahrir, Occupy Maidan, Occupy Gezi gibi bir çok propagandist hareketin öncülüğünü (Pentagon’un da şehadetiyle) bizzat Amerika yapıyor dersek yanlış olmayacak.

Sosyal medyada yanlış haber ve fotoğraflar yayınlama, tahrik edici mesajlar atma, hükümetler aleyhinde karalama kampanyaları başlatma gibi taktikler de yine Amerikalı müttefiklerimizin (!) işi.  Bir diğer amaç da insanlar hakkında istihbarat toplamak.  Bunu nasıl yaptıklarına dair birkaç örnek verelim.

Mesela Twitter’da Sosya Etkileşim adında bir çalışma yapılıyor. Bu çalışmada Ortadoğu’da oturan 2400 kişi takibe alınıyor ve birbirleriyle nasıl iletişime geçtikleri, neyi savundukları, karakterleri vb.  özellikleri araştırılıyor. Araştırmanın istihbarat tarafından yapıldığı anlaşılmasın diye de Southern California Üniversitesi ön plana çıkarılıyor.

Batı istihbaratlarının sosyal medyaya müdahalede bulunduğuna en önemli örnek Küba’dır.  Associated Press’in haberine göre Amerikan resmi yardım kuruluşu USAID, Küba’da Twitter benzeri bir site kurar. Adını da ZunZuneo ( Küba dilinde bir kuş türünün (sinekkuşu, kolibri) cıvıltısı) koyar. Bu site iki yıl boyunca onbinlerce genç Kübalı üye edinir ve hükümete karşı muhalif propagandalar yapılır. USAID, mesajlar için Küba’daki telekom firmasının gizli hesabına binlerce dolarlık para gönderir. Ayrıca DARPA, IBM üzerinden  8,9 milyon dolar, Georgia Tech ve Indiana üniversiteleri üzerinden 9,6 milyon dolar para gönderir.

2012’nin ortasında ZunZuneo sitesi deşifre olur ve kapanır. Ancak USAID’in diğer ülkelerdeki benzer faaliyetleri devam ediyor.

Bir örnek de İsrail’den.  Bugünlerde Gazze’nin üzerine bombalar yağdıran terör devleti 2012’de de aynısını yapmıştı.  Savaş uçakları Gazze’yi bombalarken, Başbakanlık tarafından desteklenen üniversite öğrencileri de Twittter’da savaşıyordu. İsrail başbakanının bürosu, burs verdiği öğrenciler aracılığıyla Twitter'da İsrail propagandası yapıyordu.

Hükümet yetkililerine göre sosyal medya savaşları İsrail'in gayrı meşru bir ülke olduğu propagandalarına karşılık olarak yapılıyor. Sosyal medya kullanıcıları İsrailli üniversite öğrencileri arasından seçiliyor. Twitter, Facebook ve Youtube gibi sitelerde İsrail hükümetinin lehinde yazılar yazan ve İsrail'i demokratik bir ülke olarak gösteren paylaşımlar karşılığında öğrencilere burs veriliyor.
Dışarıdan bakıldığında spontane ve yönlendirilmemiş gibi görünen paylaşımlar gerçekte İsrail hükümetinin yönlendirmesiyle oluyor.

Sosyal medyada hedeflenen kitle ise yabancı ülke vatandaşları. Propagandayı yapan öğrenciler askeri bir hiyerarşiyle hareket ediyorlar. En tepede baş koordinatör olan bir öğrenci bulunurken, onun hemen altında üç koordinatör öğrenci daha var.  Bu öğrencilerin her biri özel bir alanda çalışma yapıyor.

Sosyal medya propagandası her ne kadar öğrenci toplulukları tarafından düzenleniyor gibi görünse de gerçekte İsrail hükümeti tarafından organize ediliyor. Propagandalar daha çok sosyal medyada kurulan uluslararası gruplara yapılarak İsrail hakkında pozitif bir izlenim bırakılmaya çalışılıyor.
 
Bu arada yeri gelmişken bir son dakika haberini de paylaşalım; Gazze’nin yine bombalandığı şu günlerde İsrail Başbakanlık ofisi Tel Aviv’deki üniversitelerde okuyan öğrencilere çağrıda bulunarak Facebook ve Twitter’da İsrail lehine paylaşımlarda bulunmaları için çağrıda bulundu.
 
Hasılı kelam, Batı dünyası bireyleri yönlendirmek ve istihbarat toplamak için sosyal medyayı gayet güzel kullanıyor. Bu sayede savaşmadan ve düşman gördüğü ülkeye girmeden klavye başında çıkarlarını koruyor.

Sosyal medya kolay erişilebilir ve kullanılabilir bir platform olduğu için bu kara propagandalara karşı koymak da gayet kolay. Artık onlar gibi saldırmasak bile en azından hakkımızı savunmak için bu mecradan istifade edebiliriz.

Siftah için de herkesi Twitter’daki #GazaUnderAttack ( Saldırı Altındaki Gazze) hashtagına bir şeyler yazmaya bekliyoruz.