Rusya deyince iki zeka oyunu aklıma gelir: Satranç ve Tetris. Sovyetler Birliği Rusya'ya dönüşürken kendini anlatacak en iyi şey Tetris oldu. Herkesin bilgisayarı tanımaya çalıştığı 80'li yılların en başarılı bilgisayar ürünü Tetris’ti.

Ruslar’ın geçmiş 30 yıllık bu birikimin tek hamlesi Yandex oldu. Google'a rakip olmakla birlikte 8 milyar doları aşan değeriyle küresel varlığını hissettiriyor. Rusya, bakalım son kriziyle birlikte Yandex benzeri yüksek teknoloji şirketleri doğurabilecek mi?

Bizim de Rusya krizinden çıkarmamız gereken dersler çok. Çünkü geçmişte benzeri bir süreç yaşandı.

Asya’da 1997 yılında başlayıp Rusya’yı 1998 yılında vuran kriz, Türkiye’yi 2000 yılının son çeyreğinde ve asıl olarak 2001 yılının ilk çeyreğinde etkiledi. Biz krize girdiğimizde ötekiler krizden çıkmıştı. 

Beş yıldır Ukrayna ile süregelen anlaşmazlıklar Ukrayna'nın doğusunda savaşa, Kırım'ın ilhakına sebep oldu. Batı yaptırım olarak petrol fiyatlarını düşürmeye başladı ve 115 dolardan 60 dolara indi. 
Rusya’da ABD ve Avrupa'ya karşı ithalat yapmama tavrını takındı. En son Polonya'dan da meyve alımı durdu. Belirsizlikler sürüyor ve karşılıklı restleşmede yeni adımlar gelebilir. 

Krizler umulmadık alanları tetikler ve beklenmeyen sonuçlar doğurur. Böyle anlarda "Operasyon Valkyrie" filmi aklıma gelir.

ABD ve Alman ortak yapımı olan politik, gerilim savaş filmi krizler için örnek niteliğinde dersler içerir. 

Tom Cruise'ın başrolde oynadığı film gerçek olaylara dayanıyor. 2. Dünya Savaşı'nın son yılında Adolf Hitler'e yapılan suikast girişimini anlatan olaydan esinlenmiş.

Krizler kişi ve kurumları en güçlü yerlerinden en zayıf ihtimalle vuruyor.

Her ülke ve kişi kriz stratejileri konusunda yetkinliklerini artırmalıdır.

Petrol varil fiyatlarının 115 dolar seviyesinden 60 doların altına inmesi Rus ekonomisini olumsuz etkiledi. Rus analistlere göre petrol varil fiyatlarında 1 dolarlık gerileme ülke ekonomisine yıllık bazda 2 milyar dolarlık kayıp olarak yansıyor. 

Rusya’nın bütçesinin yarıdan fazlası petrol ve doğalgaz gelirinden oluşuyor. Petrolün varil fiyatı 60 dolar seviyesinde devam ederse Rusya ekonomisi 2015’te yüzde 4,5 küçülecek.

Rusya’nın rezervleri 100 milyar doların üzerinde eriyerek 420 milyar dolara geriledi. Ülkenin yıl sonuna kadar 20-25 milyar dolar, gelecek yıl da 150 milyar dolar dış borç ödemesi var. 

Rusya Merkez Bankası’na göre yıl sonunda 120-130 milyar dolar civarında olması beklenen ülkeden nakit çıkışı önümüzdeki 3 yıl içinde de devam edecek. Ülkede alım gücü giderek zayıflıyor.

Türkiye’nin ikinci büyük ticari ortağı Rusya’da yaşanan kriz Türk turizm sektörünü ve ihracat yapan gıda üreticilerini olumsuz etkileyebilir. Türkiye’ye en fazla Rusya’dan turist geliyor. Yine sera mahsullerinin ağırlıklı ihraç ülkesi Rusya.

Türk cumhuriyetlerinin en büyük ticari partnerleri Rusya'dır. Mesela Kazakistan'ın dış ticaretinin yüzde 90’a yakınlık bölümünü Rusya ile Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleriyle yapıyor. 

Bizim en duyarlı olduğumuz ülkeleri birincil krize girecek ülkeler ortasında olmasına hazırlıklı mıyız?

Aynı şekilde komşularımız Ukrayna, Bulgaristan ve Gürcistan için de öyle.

2018 Dünya Futbol Şampiyonası Rusya'da yapılacak. Dolayısıyla 13 kente dağılmış olan 16 stadyum ya yenilecek ya da baştan aşağı yenilenecek. Sadece yenileme yapılsa bile 3 milyar 800 bin ABD dolarına mal olacak. 

Krizler hiç beklenmeyen bu gibi alanları da etkiliyor.  

Dünyanın en büyük buğday üreticilerinden ve ihracatçılarından Rusya'nın ihracatı durdurma kararı da hesap edilmeyen alanlardan biri olacak. 

Türkiye, Rusya’daki krizden en fazla istifade edecek ülkelerinden biri ilan edilmesine rağmen şimdiye kadar dış ticaretimiz ve turizmde 6 milyarlık bir kaybımız olduğu tahmin ediliyor. 

Petrole bağlı cari açığımız hesap edilirken kalıcı zararları unuttuk. 

Ülkeler ve bireyler acil durumlar için kriz senaryoları oluşturmalıdır.

Mevcut krizin fırsatlarından yeterince faydalanamamış olmamızın arkasındaki neden bir kriz senaryomuzun olmamasıdır.