Mart bütçe gerçekleşmeleri açıklandı ve 7 yıl sonra ilk defa bütçe, faiz harcaması dışında da açık verdi. Yani Hazine’nin sıfır borcu olsaydı dahi, bütçedeki gelirler tüm harcamaları karşılayamayacaktı. Küresel krizin büyüme üzerindeki etkisini sanayi üretimindeki “şiddetli” düşüşlerden müşahede ediyorduk; bütçe rakamlarındaki kötüleşme, krizin kamu maliyesini de silkelediğini gösteriyor. Gerçi ilk 3 ay rakamlarına bakılınca gelirler tarafında bariz düşüş olmadığı, açığın harcamalar kalemindeki artıştan kaynaklandığı farkediliyor. Gerçekleşen giderler ise, bütçenin 15 milyar lira üstüne çıkmış. Bunun 4 milyar lirası faizden kaynaklanıyor. Merkezi yönetimin, mahalli seçimler öncesinde gaza basıp bütçelenenden 10 milyar lira daha fazla harcama yaptığı görülüyor.
***
Tüm dünya resesyondan kavrulurken, kalıcı bir durgunluğa girmemek için hükümetin canlandırma destekleri vermesi doğal, hatta lüzumlu... Bu desteklerin parasal kaynakları da -banknot matbaasını çalıştırmayacaklarına göre- bütçe’den karşılanacak. Bütçe açığının artması beklenen ve makul karşılanacak bir durum... Lakin, 2008’in ilk 3 ayı ile karşılaştırdığımızda, açığın 4.3 kat artmış olması çok da makul değil... İlk 3 aydaki 19 milyar TL açık, -ne olursa olsun- biraz hale yola sokulmazsa, yıl sonunda 60-70 milyar TL açık ile karşılaşabiliriz. Bunun tercümesi, kamunun borçlanma gereğinin hızla artması, dolayısıyla faizlerin yükselmesi olacaktır. Kimse yüzde 4-5 gibi faiz dışı fazla beklemiyor tabii ki ama, ilk 3 ayda 1 milyar lira “faiz dışı açık” biraz irkiltici...
***
Tabii ilk 3 ay, krizin etkilerinin (özellikle ithalat ve sanayi üretiminde) en şiddetli hissedildiği dönem oldu. Sanayi üretimi ve ihracat düşüşlerinde dibin bulunduğunu, vergi gelirlerinin biraz olsun toparlayacağını, IMF anlaşması ve kaynağı ile Hazine’nin borç servisinin de rahatlayacağını varsayarak, bütçe açığının yıl sonunda 40-45 milyar TL civarında kalacağını öngörebiliriz. Lakin bütçenin ilk 3 aylık performansı, “krizin etkilerini” küçümsemeden dikkate almak gerektiğini gösteriyor.