Biz dualarımızda Rabb'ımıza yakarırken: Allah'ım bizi, baktığımız zaman bize Seni hatırlatan insanlarla akraba, arkadaş ve dost olmayı ikram eyle; bizi de aynı vasıfta/özellikte olmaya muvaffak eyle... diye duâ ederiz. Tavrımızda ve teşebbüslerimizde de böylesine bir çizgide olmaya dikkat ederiz.

Konuya böyle girmişken dostlaşmanın/yakınlaşmanın şartlarını ifadeleştirelim. İlk aklımıza gelenler şunlar:

Dostluğun şartları dörttür:

1- Dost olacağımız insan zeki olmalı ve asla yağcı/yalaka olmamalı. Akılsız dost belâyı başına musallat eder. Yalakası da sırrını ifşa eder.

2- Dost edinilecek kişi günah işlediğinde tevbe etmesini bilmeli. Günaha devam eden dünyada dert, ahirette vebaldir. Böylesi seni de günaha alıştırır.

3- Doğru sözlü olmalıdır. Sözü bozuk olanın özü de bozuk olur. Bu da ahmaklık alâmetidir.

4- Hayırlı yolu gösteren, şerden sakındıran kişi olmalıdır. Güzel huylu hayırlı, şer huylu şerli olur.

Başlangıçta beyan ettiğimiz duamızın kabulu bu noktalardaki hassasiyetimizle netice verir. Kabul sebebiyeti olur.

İyi vasıflı insanlarla dost olmanın sağladığı dört fayda vardır:

1- Dinde ve dünyada yardımlaşma olur.

2- Zekâyı kuvvetlendirir.

3- Kötülükleri terk ettirmeye muvaffak eder.

4- Vakitleri hayırla geçirmeye sebep teşkil eder.

Ehlullah yedi kişi ile dost olmayın diye ikazda bulunur. Bu yedi kişi de şöyle sıralanır:

1- Günahından vazgeçmeyen/günahta israr edenlerle dost olma.

2- Gıybete/haber dolaştırmaya yani lâf götürüp-getirme hastalığına yakalanlarla yakınlık kurma.

3- Sürekli kınayan, yıkıcı tenkitlerle sürekli eleştiren kişiler dostluğa uygun olmayan kişilerdir.

4- Sırları ifşa edenlerle ayıpları ortaya dökenlerle katiyyen dost olma. Böyleleri helâkini hazırlayan ahmaklardır.

5- İlmiyle amel etmeyen kişilerle dostluk bağı kurulmaz. Onlar sırtlarında kitap taşıyan eşekler gibidirler. İlimleri de olsa eşeklikleri bakidir. Şerlerinden ancak Allah'a sığınılır.

6- Sende yiyip içelim, bende gülüp oynayalım zihniyetini taşıyanlarla dost olunmaz. Böyleleri kemirgendirler. Hem seni hem insanlığı hem de insanlık meziyetlerini kemirir dururlar. Fare tabiatlıdırlar. Dostluğa lâyık değillerdir.

7- Hased edenlerle dost olunmaz. Onlar, arkadaş olmak özelliğinde değildirler. İnsanlığın kötülüğünü isterler, inkişafın düşmanıdırlar.

Şu hadisleri hatırlatalım:

• Kişi sevdiği kimse ile beraberdir.

• Kiminle dostluk yapıp, kimi arkadaş edindiğinize dikkat ediniz.

• Oturacağınız/birlikte olacağınız en hayırlı odur ki, görülmesi kalbinize Allah'ı hatırlatır. Sözü ilminizi artırır. Ameli de size ahireti hatırlatır.

• (Basiret sahibi mürşidlerin basiretleri, kalbe Allah'ın sevgisini o kadar getirir ki, sanki bize) onlar (salihler) öyle bir topluluktur ki, yanlarında oturanlar şâki olmazlar...

• Büyüklerle oturunuz. Ulemadan sorunuz. Hukemâ ile buluşup görüşünüz.

Mevlânâ Celâleddin-i Rumi der ki:

İki çeşit hırsız vardır:

1- Malını çalan hırsız ve o hırsıza yataklık yapan zâlim. Malının çalınanını bulabilirsin.

2- Sâlih amelini çalan hırsız. Asıl hırsız budur. İnsanı hayırdan alıkoyan her arkadaş, amelinin hırsızdır. Bunu çaldırırsan asla bulamazsın.

Allah için dost bulalım, Allah için dost olalım...