Kur'ân ve sünnetteki beyanlardan anlıyoruz ki, insanlardan da, cinlerden de şeytanlar vardır. Cinden olan şeytan mü'mini aldatmaktan aciz kalınca inatçı bir insana, yani bir insan şeytanına gider ve mü'mini aldatmaya teşvik eder. Böyle insandan şeytanlar bulunduğuna şu hadis-i şerifi delil getirmişlerdir:

Hz. Peygamber (s.a.v.) Efendimiz Ebu Zer (r.a.)'e:

"- Cin ve insan şeytanlarından Allah'a sığındın mı?" buyurmuştu. Ebu Zer (r.a.)

- Ya Rasülallah! İnsanın da şeytanları var mıdır? dedi. Efendimiz (s.a.v.) :

- Evet onlar, cin şeytanlarından daha şerlidir" buyurdular. (Ahmed ibni Hanbel, Müsnet 5/178. 179. 265)

Merhum MuhammedHamdi Yazır hocamız En'am Suresi, 112'nci ayette geçen "İnsan ve cin şeytanları" tabirinden cinler içerisinde cinleri, aldatan, azdıran, saptıran ve düşmanlığı körükleyen cin şeytanlarının, insanlar içerisinde de aynı şeyleri yapmaya sevkeden insan şeytanlarının bulunduğunun anlaşıldığına dikkat çeker.

Konu edindiğimiz ayetin meâlini hep birlikte okuyalım:

"Biz böylece her peygambere insan ve cin şeytanlarını düşman yaptık. Bunlar birbirlerini aldatmak için süslü sözlerle vesvese verirler. Rabb'ın dileseydi onu yapamazlardı. Artık onları iftiralarıyla başbaşa bırak." (En'am: 112)

Halk arasında o kadar çok yaygındır ki; serkeş, kibirli fitneci, inatçı ele avuca sığmaz, kaypak yola gelmez olanların hepsine şeytan gibi denilir. Bu tesbit son derece isabetlidir. Çünkü bu vasıflar şeytanların özelliklerindendir. Şu hususu da gözardı etmemek lazım. İnsanoğlu zaaflarla doludur; şeytanın kullanmasına müsait yönleri de çoktur.

İnsanoğlunun zaaflarından birkaç tanesini özetle hatırlatalım:

• Makam sevgisi: İnsanoğlunun zaaflarının hemen hemen en başında gelir. Önlenemez olan bu hırs insanı şeytanın elinde maskara eder.

• Korku insanoğlunun bir zaafiyetidir. Gelecek endişesi, rızık endişesi, fakirlik gibi korkularla şeytan insanı korkutup basit şeytanlara mahkum eder.

İnsan yalnız Allah'tan ve O'nun rızasını kaybetmekten korkmalı, diğer hususlarda da tedbirli olmayı ihmal etmelidir. İnsan yersiz korkulara kapılıp şeytanın maskarası olmaya asla fırsat vermemelidir.

• Tamahkârlık ve hırs da bir tür zaafiyettir. Kanaatsizlik tamahkarlığı ve hırsı kamçılar. Bu da insanın dünyasını da ahiretini de karartır.

• Bencillik de insanın zaaflarındandır. Şeytanın insanın bu zaafından çok faydalanır. Bu zaafiyet insana hatalarını kabul ettirmez. Bu yoldan giderek insan şirke düşebilir. Şeytan da aradığını bulmuş olur. Şeytani bir vasıf olan bencillikten uzak durmalıdır.

• Rahata düşkünlük insanın zaafiyetlerindendir. Şeytanın iç karakol komutanı olan nefis rahata çok düşkündür. Rahata düşkünlük şeytana kapıları açar. Bu yüzden Peygamberimiz (s.a.v.) nefis ve şeytanın yaptığı şeylerden Allah'a sığınmayı bizlere öğretmiştir.

• Şehvet ve aşırı ve aykırı isteklerde insanın zaafiyetlerindendir. İnsanda şehvet vardır ve olması da gereklidir. Şehvete doğru yolu buldurmak ahlâk ve iffet sahibi olmayı gerektirir. Şehvet duygusu iman ve güzel ahlak ile terkiye edilir. Şehvetini dizginlemeyenler şeytana maskara olur ve kendilerini helâk ederler. Böylece nesillerin kimliği ve kişiliği yok olur.

Zaafiyetlerine aldanıp şeytana gönül kapısını açanlar gitgide şeytanlaşır, helaklarını hazırlamış olurlar. Allah (c.c.) hepimizi böyle durumlardan korusun ve kurtarsın...