Rıhle, İslami ilimlerin yeni yeni şekillenmeye başladığı ilk asırlarda hadis âlimlerinin hadis öğrenmek ya da kendindeki hadisleri diğer âlimlerdekilerle karşılaştırmak amacıyla yapılan yolculuklara deniyor. Bu yolculuklar geçtiğimiz günlerde tamamlanan bir proje ile günümüze “Konulu Hadis Projesi” olarak yansıdı.

“Uluslararası Avrasya İslam Üniversitesi” başlıklı yazımda Prof. Dr. Mehmet Görmez’in Diyanet İşleri Başkanı olarak imza attığı tüm çalışmalarda öne çıkan üç temel konu olduğunu yazmıştım. Bu konulardan ilkinin Prof. Görmez’in her vesile ile özellikle İslam dünyasında din eğitiminin yeni bir okumayla yeniden değerlendirilmesi gerektiğine dikkat çektiğini ve bu fikrin Avrasya İslam Üniversitesi teklifi ile somutlaştığını belirtmiştim.

Bu yazımda da Prof. Görmez’in ikinci önemli yönüne dikkat çekmek istiyorum: O da Sayın Görmez’in sahip olduğu akademik kariyer ve entelektüel birikim ile Türkiye’de yaşayan her kesimi kucaklayan ve ilminden tüm ülkenin istifade ettiği bir fikir adamı olmasıdır.

Konuya ilişkin Diyanet İşleri Başkanlığının son dönemde Kutlu Doğum ve Camiler Haftası münasebetiyle düzenlediği programlarda seçilen konular, verilen mesajlar ve Sayın Görmez’in Ramazan, kurban ve hac gibi ibadetlerin anlam dünyasına ilişkin bizzat verdiği mesajların irdelenmesi yeterli olacaktır. İslam dünyasında din eğitiminin yeniden ele alınmasının Uluslararası İslam Üniversitesi teklifinde somutlaşması örneğinde olduğu gibi Başkan Görmez’in dikkat çekmeye çalıştığım bu yönü de yine geride bıraktığımız ay gerçekleştirilen Avrasya İslam Şurası sırasında bizzat Sayın Görmez tarafından tamamlandığı duyurulan “Konulu Hadis Projesi” ile ete kemiğe büründü.

Konulu Hadis Projesi, Diyanet İşleri Başkanlığının öncülüğünde çeşitli İlahiyat Fakültelerinden yüze yakın bilimadamının ve 15 Diyanet uzmanının katılımı ile Türkiye Diyanet Vakfının finansörlüğünde gerçekleştirilmiş tamamen yerli ve fakat dünya çapında bir çalışmadır. Çalışmanın en önemli özelliği de kolektif bir aklın ürünü olarak ortaya konulmuş olmasıdır ve bu yönüyle hadis tarihinde bir ilktir. Çünkü bugüne kadar ortaya konulmuş hadis eserlerinin tamamı, şahsi gayretlerin ürünü olarak ortaya çıkmıştır.

Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından 2006 yılında çeşitli İlahiyat Fakültelerinden yüze yakın akademisyenin ve 15 Başkanlık personelinin katılımıyla yürütülen Konulu Hadis Çalışması, dünyada bugüne kadar bir benzeri ortaya konulmamış önemli bir hadisedir. Zaten çalışma, başladığı 2006 yılından itibaren de dünyada çok ses getirmiş, batıda talihsiz bir şekilde “İslam’da reform”, İslam dünyasında da maalesef batılıların dayatması ile oluşturulmuş “Ilımlı İslam” ya da “Hadis ayıklama” projesi olarak ele alınmıştır. Bu ithamlar çalışmayı yürüten uzmanlar tarafından onlarca kez reddedilmiş olmasına rağmen ısrarla farklı mecralara çekilmek istenmiştir. Bu yüzden tamamlanan çalışma ilk etapta 200 adet basılmış, ülkemizde İslami ilimler alanında temayüz etmiş ilimadamlarına gönderilmek suretiyle çalışmada bizzat yer almayan uzmanların görüşlerinin de esere yansıtılması amaçlanmıştır. Dolayısıyla tüm hadis külliyatı taranarak kolektif bir çalışmanın ürünü olarak ortaya çıkan bu muhteşem eser, ancak ikinci baskısı ile okuruyla bulaşacaktır. Çalışmaya yöneltilen eleştiri ve ithamların haksızlığını ortaya koyacak diğer önemli bir nokta da eserin hemen girişinde yer alan ve 150 sayfayı bulan geniş mukaddime bölümüdür. Bu kısımda hadis ilminin dünü ve bugününden Konulu Hadis Projesi’ne neden ihtiyaç duyulduğuna ve çalışma sırasında izlenilen yönteme kadar birçok konu açıkça ortaya konmuştur.