Kaşgar Sultanı Tuğluk Timur Han’ın Müslüman olmasına ve akabinde çok ibret verici neticelerin meydana gelmesine sebep olan hadiseyi hepimize ders olur diye gündemimize almak istiyorum.

Ele alacağımız olay 1864–1930 yılları arasında yaşayan ve “İslâm Daveti” adlı eserinde anlatan İngiliz müsteşrik S. Thomas Arnold anlatıyor.

Ele alınan olay Kaşgar Sultanı Tuğluk Timur Han’ın Müslüman olmasıyla ilgilidir. Bu zat henüz şehzade iken bir vesile ile tanıştığı tasavvuf üstadı Şeyh Cemaleddin vasıtasıyla Müslüman olmuştur. “İslâm Daveti” adlı eserde anlatıldığına göre olayın cereyanı şöyle vukua gelmiştir.

Buhara’dan gelen Şeyh Cemaleddin müridanıyla beraber kırda gezinti yaparken Şehzade Tuğrul Timur’un kendisi için av yapmak üzere ayırdığı bölgeye bilmeyerek girmiş. Bu gezintinin haberi kendisine ulaşınca şehzade o kişilerin yakalanıp huzura getirilmesini emretmiş.

Şeyh Cemaleddin ve arkadaşları huzura çıkarıldıklarında Şehzade öfke ile bağırarak:

— İzin almadan benim bölgeme nasıl girersiniz? diye sorar.

Şeyh Cemaleddin:

Girdikleri yerin yasaklığını bilmediklerini, buraların yabancısı olduklarını beyan eder.

Şehzade, Şeyh Cemaleddin ve arkadaşlarının İranlı olduklarını öğrenince hakir görür bir tavırla:

Köpek bile İranlılardan üstündür, der. Şeyh Cemaleddin şu karşılığı verir:

Şehzade hazretleri doğru söylüyor. Eğer Allah bizi din ile şereflendirmeseydi, biz köpeklerden de aşağı olurduk.

Şeyhin bu sözü şehzadenin zihnini allak bullak eder. Bir müddet sonra şeyhi tekrar huzuruna çağırır:

Söylediklerinle ne demek istiyorsun? Hak din ne demek?

Şeyh Cemaleddin, şehzadeye kâfirliği o kadar korkunç bir şekilde anlatır ki, şehzade ürperir. Dalalette olduğunu anlar. Müslüman olur. Ancak Müslümanlığı açığa vurmaz. Şeyhe tahta geçtikten sonra açıklayacağını söyler. O zaman tarafından kendini ziyaret etmesini söyler.

Şeyh Cemaleddin memleketine döner. Hastalanır. Oğlu Reşidüddin’i çağırır şu vasiyette bulunur.

Oğlum! Tuğluk Timur yakın gelecekte kral olacak. Bunu duyduğun zaman ona git. Benim selamımı söyle. Bana verdiği sözü hatırlat.

Reşidüddin vasiyeti yerine getirir. Tuğluk Timur Müslümanlığını ilan eder. Böylece İslâm dini Cengiz Han oğlu Çağatay’ın evlatlarının hükümdarlığındaki ülkelerde yayılır.

Gönül erlerinin çalışmalarıyla dünyaya korku salan Moğollar da Müslüman olurlar.

Günümüzde de durum aynıdır. Zamanımız Tuğluk Timur’un, Moğolların kalbine girmesini bilenler, bugünkü Moğolların da kalbine girebilirler. İşte o zaman her şey kökünden hallolur, inşallah...