Binlerce yıldan beri süren bir tartışmadır, tanrı inancı veya inançsızlık..
Aslında; inanmayanlar da, Hasan âli Yücel’in ‘Hulyâ..’ isimli şiirinde, ‘Bu türlü dinsizlik, diyanetimdir, benim..’ dediği üzere, bir şeye inanıyorlar, inançsızlığa, boşluğa.. çünkü, inançsızlıklarının aklî bir temeli yok; mücerred/soyut redden ibaret..
‘Tanrı, İlah, Khuda, God, Div, Theo, Dieu’ vs. isimleri, tanrı inancının çeşitli dillerdeki yansımalarıdır. Müslümanlıkta ise, ‘tanrı’/ ilah inancının aslına işaret olunur: Allah..
Lailahe illallah.. (Allah’tan gayri ilah/tanrı yoktur..) Yani, İslâm, diğer ‘tanrı’ telakkilerinin bâtıl ve insana zulüm olduğunun bildirimi ve onların reddi üzerinde, ‘tevhîd’ (birleme) inancı üzerinde yükselir. Ve ‘ilahî vahy’e dayalı bütün dinlerin özü de bu inanç üzerine kuruludur. Ve‚ İslâm, ‘vahy-i ilahî’ye dayalı bütün dinlerin aslî ve ortak ismidir..
Keza, iman bir kalbî kabul ve tasdik ile gerçekleşir, tartışmalarla değil.. Ve bu, kalbî kabul ve tasdik de mutlak mânada olmalıdır, şüphe edildiğinde ise, o artık ‘iman’ değildir..
Bu açıdan ‘tanrı’ inancına bağlananlar kadar, reddedenlerin de mes’elesi, kalblerindedir, temelde; akıllarında değil.. Her akıllı insanın, her şeyin yaratıcısı ve yaradılışın kanunlarının koyucusu olarak bir ‘tanrı’nın varlığını kabul ve tasdiki şart olsaydı, inanmayanları akılsız sayıp, sorumlu saymamak gerekirdi..
Ancak, inançlılar ve inançsızlar arası zıdlaşma, ve tarafların birbiriyle mücadelesinde, karşılıklı reddiye ve hattâ suçlamalar insanlık tarihini doldurmaktadır, kaçınılmaz olarak.. özellikle, miladî -19. yüzyıl pozitivist/materyalistlerinin geliştirdiği ve ‘En hakikî murşid, tecrübî ilimlerdir..’ görüşünün, toplumlara hattâ resmî ideolojiler ve devlet dayatması şeklinde sunulması da bu mücadelenin bir parçasıdır.. Halbuki, kişi, tanrı inancına bağlanır veya bağlanmaz.. Bu, tartışmayla veya zorla değil, kalbî kabul ve tasdik yoluyla olur..
Tanrı inancını kabul eden kişinin, İslâm açısından mu’min sayılabilmesi için de Allah inancını kabul ve ona teslimiyeti gerekir.. Bunun için de, Allah’ın ulûhiyetinin, tek ilâhlığının mahiyet ve sınırlarının kavranması gereklidir, tabiatiyle.. Ki, İslâm inancında, Allah’ın zâtî ve subûtî sıfatları, bunun anlaşılması için belirlenmiş temel çerçevenin ölçülerini verir.. Böyleyken, televizyonlarda, bazı yaldızlı isimler tarafından yazılmış kitabların reklamı yapılırken, her şeyi iyice cıvıtan bir sunuşla, ‘Allah’ın varlığını isbatlayacak’, ‘İslâm’ın hakkaniyetini reddedecek kimse kalmayacak..’ gibi iddialı ciddiyetten uzak lafların her gün ve sürekli tekrarlanması, konunun hangi noktalara düşürüldüğünü göstermektedir..
Herkesin dünyaya bakış ve idrak açısına göre, kendi bulunduğu yerin tam karşısındaki kişi veya anlayışı karşı/zıd kutub olarak bilmesi, tabiîdir.. ‘İnanç/ inançsızlık’, ‘tanrı inancı /athéism’ gibi zıd kutublar da bunun bir gereğidir.. Veya, ‘mu’min/munkir’ kutubları..
Bunları hatırlamak gereğini Sabah’ın ciddî kalemlerinden E. Aköz’ün yazısı üzerine duydum.
Aköz, 23 Aralık yazısında, dünyaca ünlü ‘ateist’ bilgin Richard Dawkins'in ‘Tanrı Yanılgısı’ ('The God Delusion') adlı kitabından sözediyor, bunun ‘Tanrı var mı, yok mu’ tartışmasıyla sınırlı bir felsefe kitabı olmadığını, bir ’ateist’in, inançlı insanlar karşısına hangi ‘bilgi’, ‘sav’ ve ’itiraz’larla çıktığını gösterdiğini yazıyordu, övgüyle..
Aynı yazar, 29 Aralık tarihli ve, 'İyi ahlâk' için din şart mıdır?’ başlıklı yazısında da yine Dawkins'ten sözediyor ve onun tartıştığı konulardan birinin de, ‘Din olmadan da ahlâklı bir insan olabilir miyiz?’ sorusu olduğunu aktarıyor ve ’Eğer bu dünyada yaptıklarımızın hesabını vereceğimiz bir ' öteki dünya' yoksa... O zaman ‘koyver gitsin’ şeklinde mi yaşayacağız?’ sorusuna Dawkins’in cevaplar verdiğini söylüyor ve bu arada, Harvard üni.'den psikolog, biyolog ve antropolog Marc Hauser'in deneylerinin, insan düşüncesine nakşolmuş, belki de doğuştan gelen bir ’ahlâk grameri’ olduğunu gösterdiğini ve insanların çoğunluğunun, dindar olsunlar ya da olmasınlar, ahlakî problemlere aynı cevapları verdiğini anlatıyordu; bazı deneme örneklerini de zikrederek..
Halbuki, o örneklerde zikredilen hususların, gerçekte, bütün canlıların, o, ‘can’ denilen elle tutulmayan, ancak müşahede olunan hayat proğramına, bir ayrı ve üstün güç tarafından ‘kodlandığı’nı, ‘tanrı inancı’nın aklî gerekliliğine delil gösterenler de vardı ve onlar, bazı ’fıtrî ahlâk kuralları’nı da böylece izah ediyorlardı..
İşte bu noktada, ’athéist’ler her şeyin ’tesadüfen’ öyle olduğunda ısrar ediyorlar; diğerleri de, ’tanrı’ inancının kaçınılmaz olarak kabul edilmesi gerektiğinde.. Ki, Richard Dawkins, TIME dergisine Kasım-2006 başında verdiği mülâkatta, ’Bilimsel ilerlemeler, insan vücudunu hatta duygu ve davranışlarını ’gen’lerin belirlediğini gösterdi. Genetik yapımız milyarlarca yıllık bir süreçte değişti ve sonuçta modern insan tesadüfen ortaya çıktı..’ diyordu..
Buna karşılık, bütün dünyada en önemli ’gen’ uzmanı olarak tanınan (ve 82 yaşına kadar en ünlü ’athéist’ bilginlerden sayılan ve de iki yıl önce Tanrı’nın kabul edilmesinin kaçınılmaz olduğunu söyleyen ve ’bunu ölümün kenarına geldiğim için söylediğim sanılmasın’ şeklinde açıklamak zorunda bile kalan) ve 1993’ten bu yana ’Human Genome Research Institute’un direktörlüğünü de yapan Dr. Francis Collins ise, 2400 kişilik bir ekiple yaptıkları araştırmalarda, 3 milyarlık bir dizilimden oluşan insanın genetik yapısının harikulâdeliği karşısında, ’Genetik yapımızın mükemmelliği, ancak Tanrı’nın eseri olabilir..’ diyordu..
Dawkins ise buna karşılık, ’Dinin kamusal hayat üzerindeki rolü artıyor. Bilime dayalı yeni bir inanç sistemi kurmalıyız..’ diyordu.. 150 yıl öncelerde‚ ‘pozitivizmin, materyalizmin, inançsızlığın peygamberi’ olarak görülen ve amma, sonunda ’La Religion d’Humanité (İnsanlık Dini)’ diye uyduruk bir ’din ve ibadet sistemi’ kurmaya çalışan ve getirdiği sistemin kendi ölümünden önce iflasını gören August Comte’un düştüğü çaresizlikle..
Batı’nın kültürel kaynakları açısından, ’bilim’ (aklî delil) ile ’vahy-i ilâhî’ kaynaklı din (naklî delil) arasındaki mücadelenin kaçınılmazlığı kabul edilebilir. Ama, Batı dünyasında Kilise’nin topluma sistematik şekilde dayattığı dogmatik anlayışla, insan aklının açılımlarının zıdlaşması sonucu ortaya çıkan epistomolojik (bilgi teorisi etrafındaki) tartışmaları, İslâm’ın da bir çözümsüz mes’elesi gibi zannedip, -bazı câhillerin sözünün İslâm’a mal edilemeyeceği düşünülmeden- müslümanlara da şırıngalamaya kalkışmak, ’abes’in ötesinde zulüm olur..
Evet, ‘İnanmak istemeyen için, herşey kap-karanlıktır; inanmak isteyen için ise, yeteri kadar ışık vardır..’ Mes’ele, bir idrak ve Yüce Hakikat’e teslimiyet mes’elesidir..