Bizim bugün 'Parti' olarak bildiğimiz oluşumların benzeri, Osmanlı döneminde "Cemiyet, Fırka, Komite" isimleriyle kurulmuş.

Bazılarının sandığı gibi "Çok partili hayata geçtikten sonraki olgu" değil partiler. Yaklaşık bir asır kadar öncesinden itibaren kurulan 90 civarında fırka görüyoruz.

Sadece ismen saymak bile zahmetli. Olsun, biz bu zahmete katlanalım. Demokrasi tarihimiz üzerine kafa yoranlar arasından birilerine bir fikir verir belki.

*

Fedailer Cemiyeti 1859, Yeni Osmanlılar Cemiyeti 1865, Ali Suavi (Üsküdar) Komitesi 1878, Kleanti Skalyeri-Aziz Bey Komitesi 1878, Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti 1889, İttihad-ı Osmanî Cemiyeti 1889, Teşebbüs-i Şahsi ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti 1892, Osmanlı İttihad ve İnkılâp Cemiyeti 1894, Cemiyet-i İnkılabiye 1904, Osmanlı Hürriyet Cemiyeti 1906, Vatan ve Hürriyet Cemiyeti 1906, Selamet-i Umumiye Kulübü 1907.

*

1908: Fedakaran-ı Millet Cemiyeti, Nesl-i Cedit Kulübü, Türk Derneği, Osmanlı Ahrar Fırkası, Osmanlı Demokrat Fırkası.

1909: İttihad-ı Muhammedi Fırkası (Fırka-i Muhammediye), Heyet-i Müttefika-i Osmaniye, İslahat-ı Esasiye-i Osmaniye Fırkası.

*

1910: Ahali Fırkası, Osmanlı Sosyalist Fırkası

1911: Türk Yurdu Cemiyeti, Cenevre Türk Yurdu, Hürriyet ve İtilaf Fırkası, Türk Ocağı

1912: Halaskâr Zabitan Grubu, Milli Meşrutiyet Fırkası, İstihlak-ı Milli Cemiyeti, Lozan ve Neuchatel Türk Yurdu

1913: Paris Türk Yurdu

1916: Millî Talim ve Terbiye Cemiyeti

1917: Halka Doğru Cemiyeti

*

1918: Radikal Avam Fırkası, Osmanlı Hürriyetperver Avam Fırkası, İstihlas-ı Vatan Cemiyeti, Kars Millî Şura Hareketi Hükümeti, Karakol Cemiyeti, Selamet-i Amme Heyeti, Teceddüt Fırkası, Osmanlı Sulh ve Selamet Cemiyeti, Millî Kongre, Ahali İktisat Fırkası, Trakya Paşaeli Müdafaa Heyet-i Osmaniyesi, İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti, Selamet-i Osmaniye Fırkası, Kilikyalılar Cemiyeti, Sosyal Demokrat Fırkası, Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası.

*

1919: Vahdet-i Milliye Heyeti, Kürdistan Teali Cemiyeti, Millî Ahrar Fırkası, İngiliz Muhipleri Cemiyeti, Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Vilayet-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti, Hareket-i Milliye Redd-i İlhak Teşkilatı, Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası, Osmanlı İla-i Vatan Cemiyeti, Millî Türk Fırkası, İlhak-ı Red Hey'et-i Milliyesi (Müdafaa-i Vatan Hey'eti), Trabzon ve Havalisi Adem-i Merkeziyet Cemiyeti, Aydın Hey'et-i Milliyesi, Denizli Hey'et-i Milliyesi, Vilson Prensipleri Cemiyeti, Hürriyet ve İtilaf Fırkası, Nigehban Cemiyet-i Askeriyesi, Osmanlı Mesai Fırkası, Osmanlı Çiftçiler Cemiyeti Fırkası, Mağdurun-i Siyasiye Teavün Cemiyeti, Teali-i İslâm Cemiyeti, Türkiye Sosyalist Fırkası, Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, İstanbul Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti.

*

1920: Yeşil Ordu, Amele Fırkası, Gizli Komünist Fırkası, Halk İştirakiyun Fırkası, Mim Mim Grupları (Müdafaa-i Milliye Teşkilatı), Türkiye Zürra Fırkası, Türkiye Komünist Fırkası, Türkiye Komünist Partisi.

*

1921: Tarik-i Salah Cemiyeti, Birinci Grup (Birinci Müdafaa-i Hukuk Grubu), Şark-i Karib Çerkesleri Temin-i Hukuk Cemiyeti, Müstakil Sosyalist Fırkası.

1922: İkinci Grup (İkinci Müdafaa-i Hukuk Grubu), Muhafaza-i Mukaddesat Cemiyeti

1923: Halk Fırkası

*

Birinci Dünya Savaşı sırasında kurulan fırka yok. Sonrasında ise bir patlama görülüyor. Listenin sonunda yer alan fırka, Cumhuriyetten sonra Cumhuriyet Halk Fırkası-Partisi ismini alır.

85 yıl geçtikten sonra, örtünen kadınların da partiye kaydedilmesi uygun bulunur. Bizzat genel başkan tarafından, çarşaflı ve başörtülü kadınlara rozet takılır.

Karşı çıkıp eleştirenlere "Ne yapalım, kapımıza gelmişler, geri mi çevirelim?" cevabı veriliyor. Kapınıza gelmeseydiler ne olacaktı? "Odak olmak"tan kapatma davası açılacak, haberleri yok!