Yaklaşık beş yıl öncesinde Umran dergisinde yazı serisi olarak başlayıp üç yıldır da Araştırma ve Kültür Vakfı’nda canlı sohbet olarak devam ettiğim “Geçmişten Geleceğe Ko(nu)şanlar” dizisinden bu sütunda söz etmeye pek az fırsat bulabildim. Türkiye Müslümanları olarak, bir yandan ümmetin yetiştirdiği simaların ilmî, fikrî, fiilî birikimlerinden yararlanırken; öbür yandan da bu coğrafyada İslâmî potansiyelin oluşumunda büyük emeği geçen, bu uğurda çaba sarfeden, çile çeken büyüklerimizin tecrübelerini de mutlaka değerlendirmeli, onlara vefa göstermeliyiz. önceki nesillerin engin birikimlerinden, ortaya koydukları eserlerden istifade etmek, bugünün genç ve orta yaş kuşakları için bir kadirşinaslık, hatta bir mecburiyet ve görevdir diye düşünüyorum.
Umran’ın Mart sayısında da yayınlanacak olan AKV’deki sohbetimizin bu ayki şeref misafiri, muhterem Afet Ilgaz Hanımefendi idi. Hikayelerini, romanlarını, denemelerini ve günlük yazılarını zevkle okuduğumuz seçkin yazarımızın kendi yapıp ettiklerini meraklı okuyucuları ile paylaşması, sadece heyecan ve keyif verici değil, aynı zamanda öğretici, eğitici, ders verici bir güzellikte idi.
Afet Muhteremoğlu Ilgaz; 2 Ocak 1937’de çanakkale/Ezine’de doğmuş. Şükriye ve Zekeriya Muhteremoğlu’nun kızı. çapa İlköğretmen Okulu, Atatürk Eğitim Enstitüsü, İ.ü. Edebiyat Fak. Felsefe ve Klasik Diller Bölümü mezunu. çeşitli liselerde öğretmenlik yapan Ilgaz, Atatürk Eğitim Fakültesi’nde öğretim üyeliği görevinde bulunmuş; 1968’de evlendiği Rıfat Ilgaz’la birlikte Sınıf Yayınları’nı, bir ara Muhteremoğlu Kitabevi’ni kurup işletmiş. İki erkek, bir de kız annesi.
Yazarlığa 1954’te Dünya Gazetesi’nde köşe yazısı ile başladı. Birçok dergi ve gazetede yazıları yayımlandı. Halen Milli Gazete’de yazıyor. Başörtülüler adlı öykü kitabı TDK Hikâye ödülü(1965), Eşiktekiler romanı Törehan Sanat ödülü(1959), Yol romanı Türkiye Yazarlar Birliği ödülü(1995) aldı; bazı öykü ve romanları radyo ve tv dizisi yapıldı; çeşitli dillere çevrildi. Otuzu aşkın eseri var.
1987’de İslâmî hayat tarzını benimseyen Afet Ilgaz, 1993’te başörtüsü taktı; sokak çocuklarına sahip çıkmak için 1999’da İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclis üyesi seçildi ise de başörtüsü sebebiyle toplantılara alınmadı; fakat ‘toplantılara katılmıyor’ diye de mahkemeye verildi. (‘Bu ülkede dindarlara baskı mı yapıldı?’ diyenlere duyurulur.) Mayıs 2002’de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Oditoryumu’nda düzenlenen Klasik Türk Müziği konserine de yine başörtülü olduğu için alınmadı.
Sohbetimizde bizlerle paylaştığı ilginç anekdotlar var. Burada bir kısmına yer veriyor, kalan kısmını Umran’ın Mart sayısına bırakıyorum. (Bu bilgileri kendi müsaadeleri ile size aktarıyorum.)
“âfet” ismini ona, çanakkale gazisi olan, Sina-Filistin gibi cephelerde savaşan Atatürk hayranı dedesi vermiş; ‘manevi kızı’ Afet İnan’a izafeten. Ama rahmetli babası kendisine “Atıfet” dermiş, kayınpederinin yani Afet Hanım’ın dedesinin verdiği ismi pek uygun bulmazmış. Tevafuka bakın ki, annesinin Altınoluk civarındaki yazlığında iken, oraya çok yakın bir yerde yazlığı olan merhum Esat Coşan Hocaefendi’yi ziyarete gitmişler. Ona bir kitabını hediye eden Hocaefendi; kitabı imzalarken ismini şöyle yazmış: A(tı)fet! Bu çok hoşuna gitmiş Afet Hanım’ın. “Bazen ben de deprem, sel gibi âfetler olduğunda düşünürüm; ismimi Atıfet olarak değiştirsem mi acaba?” diyor.
çok sevdiği babasının vefatından sonra İslâmî hayata döndüğünü; zaten İslâmi kültür ve hayata yabancı olmadığını, annesinin çok dindar bir kadın olup gece-gündüz çok güzel Kur’ân okuduğunu söyleyen Ilgaz, “Herşeyin ölümle bitmediğini gördüm.” diyor. İslâmi dönüşümünün ardından İslâm’ı öğrenmek için harıl harıl kitap okumuş ve bu okumalar yazdığı kitaplara da yansımış: Ad-Semud-Medyen, Yol, Yolcu, Menekşelendi Sular ve Ermiş İslâmi dönüşümden sonraki eserleri.
Yıllar önce Alev Alatlı “Bir romancı, çocuk romanı yazmamalı” deyince çocuk romanı yazmayı bırakan, yazdığı kitapları da adeta unutan Afet Ilgaz, Pınar/Salıncak çocuk Yayınları editörünün teklifi ile yeniden çocuk romanı yazmaya başladı. Karadaylak, çocuklar da Savaştı, Annem Annem, Filiz Büyüyor ve Yaz Göçebeleri isimli romanları Salıncak Yayınları’nca basılan Ilgaz’ın son çocuk romanı ise; hem biyografi, hem günlük, hem anı ve roman türündeki “çanakkale İçinden” adlı eseri.
Sadece çocuklar değil, hepimiz kendisinden yeni öyküler, romanlar, denemeler bekliyoruz.
Not: “Geçmişten Geleceğe” sohbetlerimiz 8 Mart’ta Rasim özdenören ağabeyle sürecek, inşaallah.
Davet: 1 Mart Cumartesi, saat 16.00’da AKV’de, “Kalbin Beş Devası” adlı sohbetim var; katılım serbesttir.
(Yer: AKV Merkez binası (Sofular mah., Yeşiltekke sk., No: 4 - Horhor cd. girişi); Fatih-İstanbul. Tlf: 0212-533 72 02-532 51 76.)