Ahlâk; insandaki güzel ve kötü huyları, fazilet ve rezaletleri ifade eder. Dolayısıyla ahlâk, güzel ve kötü olmak üzere iki kısma ayrılır.

Güzel ahlâk: ALLAH kelâmı Kur'an-ı Kerim'e, Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimizin sünnetine ve akl-ı selime uygun olan söz, fiil ve davranışlardır. Meselâ güler yüzlü olmak, insanlara iyilikte bulunmak, onlara eza ve sıkıntı veren şeyleri yok etmek güzel ahlâktır.

Kötü ahlâk ise; Kur'an-ı Kerim'e, Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimizin sünnetine ve akl-ı selime uygun olmayan söz, fiil ve davranışlardır.

İslâm'ın temel boyutlarından biri de güzel ve yüksek ahlâktır. Ahlâkı güzel olmayan, İslâmî faziletlerle bezenmiş olmayan kimse iyi ve vasıflı bir Müslüman değildir. Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimiz, güzel ahlâka çok önem vermiş:

"ALLAH'ım! Yaratılışımı güzel yaptın! Ahlâkı mı da güzel yap." (Ahmed, 1/403)

"ALLAH'ım! Beni amellerin en iyisine ve ahlâkın en iyisine ilet. Amel ve ahlâkın en iyisine ancak Sen hidayet edebilirsin. Amellerin kötüsünden ve ahlâkın kötüsünden beni koru. Amel ve ahlâkın kötüsünden ancak Sen koruyabilirsin." (Nesaî, İftitah:16)

"ALLAH'ım! Ayrılıktan, iki yüzlülükten ve ahlâkın kötüsünden Sana sığınırım." (Nesaî, İstiâze):21diye dua etmiş ve daima insanları güzel ahlâk sahibi olmaya çağırmıştır.

Cabir b. Abdullah (R.A.)'den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz:

"Bana en sevgili olanınız, kıyamet günü de bana mevkice en yakın bulunacak olanınız, ahlâkça en güzel olanlarınızdır. Bana en menfur yani en sevimsiz olanınız, kıyamet günü de mevkice benden en uzak bulunacak olanınız, gevezeler, boşboğazlar ve yüksekten atanlardır." Cemaatte bulunan bâzıları:

- Ya Resûlellah! Yüksekten atanlar kimlerdir? diye sordular. Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz:

"Onlar mütekebbir yani büyüklük taslayan kimselerdir!" cevabını verdi. (Tirmizî, Birr:77, No:2019)

Ebû Derda (R.A.)'den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz:

"Kıyâmet günü, mü'minin mizanında güzel ahlâktan daha ağır basan bir şey yoktur. Allah Teâla hazretleri, çirkin, düşük söz ve davranış sahiplerine buğzeder." (Tirmizî, Birr:62, No:2003, 2004); Ebu Dâvud, Edeb:8, No:4799)

Ebû Derda (R.A.)'den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz:

"Kıyâmet günü, mü'minin mizanına güzel ahlâktan daha ağır basan bir şey konulamayacaktır. Mümin güzel ahlâkıyla, hiç ara vermeden akşama kadar oruç tutan, sabaha kadar namaz kılan kimsenin derecesine yükselir."(Tirmizî, Birr:62, No:2003, 2004; Ebu Dâvud, Edeb:8, No:4799)

Muaz b. Cebel (R.A.)'den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz:

"Güzel ahlâka sarıl. Çünkü insanların ahlâk bakımından en iyi olanları dindarlığı en iyi olanlarıdır." (Ahmed, 5/89)

Ebû Hureyre (R.A.)'den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz:

"İnsanın keremi, değeri, üstünlüğü: Dini, dindarlığıdır. Hasebi: Güzel ahlâkıdır. Mürüvveti: Aklıdır."(Ahmed, 2/365) buyurmuştur.

Usame b. Şerik (R.A.)'den rivayete göre:

- Ya Resûlellah! İnsana verilen şeylerin en hayırlısı hangisidir, diye soran bir sahabîye:

"Güzel ahlâktır"(Münzirî, 3/408) cevabını vermiştir.

Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimizin hadis-i şeriflerine baktığımız zaman "ahlâk" kavramının, müminin imanını, söz ve eylem şeklinde yansıttığı davranışlarını ifade ettiğini görürüz. Ebû Hüreyre (R.A.)'den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz:

"Müminlerin iman bakımından en mükemmel olanları ahlâkı en güzel olanlarıdır."(Tirmizî, Radâ:11, No:1162, 3/457; Ebu Dâvud, Sünnet:16, No:4682)

Cabir b. Semure (R.A.)'den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz:

"İnsanların Müslümanlık bakımından en iyi olanları ahlâkı en güzel olanlarıdır." (Münzirî, 3/409)

Abdullah b. Amr (R.A.)'den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz:

"Sizin en hayırlınız ahlâkı en güzel olanınızdır." (Buhârî, Edeb:38)