Global çağın güçlü Türkiye’si için zaruret derecesinde gereklilik olan senato, 1961-80 döneminde zamansız bir iş, yanlış bir yapılandırma ve fonksiyonsuz kalan bir tecrübe nedeniyle gündemden uzak kaldı. Dar Bölge ve Türkiye Milletvekilliği ciddi yanlışlık olacağı halde gündem oluyor.

DAR BÖLGE SEÇİM SİSTEMİ:

Belçika, İsviçre gibi belediye nüfuslu devletler için dar bölge sistemi olabilir.

Türkiye gibi tarihiyle, coğrafyasıyla, İslam ve Türk dünyasıyla, değerleriyle büyük ve kalkınmasını tamamlamamış ülkeler için en kötü sistemdir. Zaten değişim ve gelişimi gereken konular anayasayla dondurulmamalıdır. Meclis niçin var?

1) Siyasetin, maddi manevi ehliyet gerektiren bir sanat ve millet liyakatiyle başarı kazanan bir meslek olduğunda gafletin bedeli ağırdır. Yanlış seçimle ülke, Bush’ların eline düşer. Demokrasi, laf üreten dikta olur. 2) Global dünya, sınırları şeffaflaştırdı. Devletler arası ilişki, ülke yönetimi gibi önem kazandı. Siyaset ciddiye alınmazsa, Almanya Schröder’i kaybeder, Merkel gelir, AB krizle tanışır. İran, Humeyni’nin yerini dolduramaz, “Esat katliamına” destek olur. Güçlü siyasi kadrolara kapı açan seçim sistemi ve dikkat hayatidir. Büyük ülke, devlet adamını dar bölgede seçemez. Dar bölgede, büyük şehir belediye başkanı, ilçe başkanı karşısında kaybeder. 3) a) Gelişen büyük ülkede halk, iş ve imkan ister. Milletvekili bölgeye kilitlenir. Devlet adamı kaybolur. b) Kötü yönetime, “Yanlış!” dese, bölgesine hizmet götüremez. Adil iktidarda ise hizmeti az görür, kükrer. Tatbikat bu. Dar bölge, kötü iktidara destek, iyisine köstek doğuruyor.

TÜRKİYE MİLLETVEKİLLİĞİ:

100 kişi barajsız seçilecek. Çok parti meclise girebilecek. “Temside adalet” denecek. Yani, hem nispi sistem, hem de baraj düşük olsun isteğine karşı dolambaçlı bir çözüm. Nispi sistem şartsa, istikrar için baraj da şarttır.

Türkiye milletvekilliği gerek olduğu için değil, herkes meclise girsin diye yapılıyor. Konuşmak için mecliste kavga şart mı? Bu neticeyi, nüans farkıyla 1961’de “Milli Bakiye” olarak yaşadık. İki tip milletvekili yanlış. Parti sayısı artacak, yanlış. Siyasi ifade ve tavır seviye kaybeder. Demokrasi daha da yozlaşır.

SENATO:

Dünyamız küçüldü. ABD ve AB krizi dünyayı endişelendirdi. Yunan hapşırdı, İtalya grip oldu. Özellikle büyük devletlerin, ülkesi gibi dostları ve dünya ile de ilgilenmesi gerekiyor. Hariciye bürokrasisi de gelişiyor ama milli irade, siyasi kadro yetersizliği dengeyi bozar. Senato ihtiyaçtır.

1961-1980 senato deneyimi, seçim sisteminden, ekonomik yetersizliğe, darbe ikliminin siyasi ufku kapatmasına kadar çok nedenle başarısız oldu. Yanılgı doğurdu. Buna takılmadan, ileriye bakarak düşünmek gerek.

Türkiye, 750 bin nüfuslu 100 senato seçim bölgesine ayrılmalı. Millet Meclisi 450-500 olmalı. Parti ve şartlara sahip herkesin aday olabileceği iki turlu seçim olmalı. Bu, aynı zamanda barajsız olacağı ve yolu her partiye açacağından, Türkiye milletvekilliği gibi suni yapılara, temsilde adalet şartlanmışlığı ve dağınıklığına da ihtiyaç kalmayacaktır.

Çağın güçlü hizmet devleti, ölümsüz değerler üzerinde, sağlıklı, çağdaş, siyasi bir sistem ve yapı kurabilmesiyle mümkündür. ABD ve AB krizlerinin temelinde bu siyasi yetersizlikler vardır. Derin devleti etkin kılabilmek için, milli irade iş yapamaz hale getirilmiştir. Seçim, atananları onaylama olmamalıdır. İki turlu seçimle sağlıklı bir senato, bu yolda dünyaya örnek güzel bir adım olacaktır.

Batı demokrasilerinin yetersizliği açıktır. Güçlülerin dikte ettiği şablon demokrasi değildir. Çağın ihtiyacı bir demokrasi için her devlet, özellikle baharındaki İslam dünyası, bunu yeniden ahlaki temelleriyle inşa etmek zorundadır.