Makine aksamıyla uğraşanlar bilirler… Bazen bir parça aşınır ve iş yapamaz hale gelir… Buna yalama oldu denir…
Bu durumda makinenin düzgün çalışan diğer parçalarına bakıp sistem çalışıyor demek mümkün değildir elbette…
Neticede yalama olmuş kısım üzerinde esaslı bir tamir gerektiği bellidir…
Ekonomiyi de böyle düşünebiliriz…
Türkiye’nin sokaklarında üç milyon üç yüz bin kişi işsiz olarak dolaşıyor…
Bu işsizliğe yol açan önemli sorunlar var… Başında üretim sektörünün çalışmaması yani yeterli istihdam üretememesi geliyor…
İşsiz gezen milyonlarca kişiyi borsalarda veya ithalat sektöründe çalıştırmak mümkün olmadığına göre üretim sektörlerine daha yakından bakmak lazım…
Üretim sektörlerinin, istihdam sorununun kısa vadede çözümüne dair verdiği sinyaller iyi değil…
Çünkü üretim, Türkiye’de her geçen gün cazibesini kaybediyor…
Testini yapmak basittir…
Mesela elinizde bir sermaye olduğunu ve bir teşebbüs planladığınızı düşünün…
Önünüzde alternatifler olacaktır… Bunları üretim, ithalata dayalı ticaret ve arsa- borsa yatırımları başlıkları altında kabaca sınıflandırmak mümkündür…
Acaba hangisini tercih ederdiniz?
Üretimin, en sondan birinci olacağı kesindir…
Son günlerde oluşan ekonomi tablosuna baktığınızda borsaların coştuğunu ve ithalatın yeniden hareketlendiğini görebilirsiniz…
Fakat aynı zamanda işsizliğin panzehiri olan ekonominin üretim ayağında kan kaybının devam ettiği de gözleniyor…
Bu durumu, tarım istihdam rakamlarıyla cüzi olarak düştüğü görülen fakat aslında yerinde sayan işsizlerin sayısında görmek de mümkün…
Meseleyi sadece krizden dolayı oluşan talep yetersizliğine bağlamak değerlendirme hatalarına yol açıyor…
Talep elbette ki düşmüştür… Bu krizle ilgilidir… Fakat aynı zamanda üretim sektörlerinin kredi ve satış sonrasındaki tahsilât sorunlarının devasa boyutlara tırmandığı da bir gerçektir…
Bu da krizden ziyade bir sistem sorununa işaret ediyor…
Bu sorunun merkezinde bankalar duruyor… Merkez Bankası’nın faiz indirimleri başından beri piyasaya çok ağır yansıtıldı… Bir tek hazinenin borçlanmasını kolaylaştırdı…
Tahsilât araçlarında da bir düzenlemeye gidilmedi… Mesela çek ile yapılan ödemelerde bir felaket tablosu yaşanıyor… Ciro rekorları kıran uzun vadeli çekler eninde sonunda birilerinin elinde patlıyor…
Hâlbuki hükümet çekle yapılan ödemeler kanununda değişiklik yapıp banka mesuliyetlerini artırsaydı, sözgelimi hesapta belirli nakit bulundurma mecburiyetine bağlasaydı piyasaya inecek olan nakit para herkesi şaşırtacak seviyede olacaktı…
Nedense yapılmıyor… Bol miktarda çek karnesi dağıtan bankalar hiçbir mesuliyete girmeden piyasaya bir nevi kendi para birimlerini sürüp TL’yi fazladan emiyorlar ve satıyorlar…
Sonuçta bu ülkede üretim, neredeyse sermayeyi kediye yüklemekle eşdeğer hale geliyor…
Bu da sonuç olarak işsizliği körüklüyor…
Milyonlarca işsizin ortalıkta gezdiği yerde “borsalar coşuyor demektir ki ekonomi uçuyor” yaygarası kopartmak komiktir…
Aslında devlet birkaç ay önce öngördüğü şekilde geçici istihdam üretmeli ve en az yüz elli bin kişiye iş sağlamalıydı… Bu konuda alınan kararın uygulaması da çok gecikti…
Türkiye’de işsizlik yüzünden özellikle üretim ve perakende sektörlerinde düzenli ücret ödenmiyor… Yaklaşık bir yıldan beri birçok şirkette ücret kesintisi yapıldı, maaşlar ertelendi ve işten çıkartılanlara özlük hakları verilmedi…
Çünkü sokakta gezen milyonlarca işsiz, patronlar açısından şirketlerde çalışanların yerini doldurabilecek hazır alternatif kıtalar gibi bekliyor…
Diğer yandan Türkiye’de yüz binlerce kaçak işçi çalışıyor… İşsizler çalışanlar açısından nasıl bir tehdit oluşturuyorsa, kaçak çalışanlar da işsizler için aynı şey anlamına geliyor…
Hülasa işsizlik, Türkiye ekonomisinin yalama parçası haline geldi…
Tamir etmek yerine sorunu sadece krizin etkileriyle izah etmeye çalışmak meseleyi saptırmaktan başka bir işe yaramıyor…