Aylardır beklenen çek kanunu nihayet resmi gazetede yayınlandı...
Neredeyse çökme noktasına gelen vadeli ödeme araçları ile ilgili bu düzenleme, özellikle düşük meblağlı çeklerle çalışan esnafı daha yakından ilgilendiriyor...
Bankalar, son bir yılda piyasalardan muazzam miktarlarda nakit emdiler ve devlete sattılar... Oluşan boşluğu ise dağıttıkları çok sayıda çek defteri ile doldurdular...
Bir nevi kendi para birimlerini piyasaya sürdüler...
Piyasada dolaşan ve vadesi dokuz ayı bulan bu çeklerin ortalama kaç kez ciro edildiği düşünülünce, ticaret altyapısının ne hale geldiği zaten görülüyordu...
Gecikmesinin yanı sıra yeni kanunda gözlenen en büyük eksiklik de işte bu noktada ortaya çıkıyor... Kanunda, bir çekin en fazla kaç kez ciro edilebileceği de belirtilmeliydi...
Bankalar, 1 Temmuz 2010 tarihine kadar eski çek defterlerini toplayıp yenisiyle değiştirecekler... Karşılıksız çıkan her çek için de 600 lira ödeyecekler... Eğer çek tutarı bu değerin altında kalıyorsa ancak meblağı kadar ödeme yapacaklar...
Geçen yıl kabaca 1,5 milyon adet çek karşılıksız çıktı... Birçok vatandaş, elindeki karşılıksız çekler için 400 lira civarında olan banka ödeme yükümlülüğü talep etmedi...
Milyarlarca lira da bankalara hediye edilmiş oldu...
Şimdi daha dikkatli hareket etmek zamanıdır... Küçük esnaf, vadeli satışlarında müşterisine kestiği fatura bedelini, altı yüz liraya bölerek çıkan sayı adedince çek talep etmelidir...
Mesela 3 bin liralık bir satış için iki ay vadeli tek bir çek yerine, üç aya yayılmış 600 liralık, beş adet çek istemek ticari açıdan daha mantıklıdır...
Eğer küçük esnaf bu şekilde çalışmayı talep ederse piyasa hareketlenecek, nakit de bollaşacaktır...
Kanunda çek konusunu suiistimal edenler hakkında da izahlar var... Bankaların da mesuliyetleri arttırılıyor... Çek defteri dağıtırken çok detaylı araştırma yapmak zorunda kalacak ve elde ettikleri bilgileri de en az on yıl muhafaza edecekler...
Hakkında çek yasağı bulunan kişilerin yönetiminde bulunduğu şirketlere de çek defteri verilmeyecek... Karşılıksız çek verenler her bir çek için, bin beş yüz güne kadar adli para cezası ile uğraşmak zorunda kalacaklar...
Hamiline yazılı çekler de artık yeni tip çek defterinin matbu kısmından düzenlenecek...
Bankalar hesapta para varken çek ödemelerini geciktiremeyecek, banka görevlisi karşılıksız çeke işlem yapmazsa veya hakkında çek yasağı olana hesap açarsa hapis cezasına çarptırılacak...
Kanunun cezai faslının teferruatı hukukçuları ilgilendiriyor... Tek cümle ile üstünden geçilirse, borcunu ödemek üzere mutabakat yapmak isteyene devlet bir fırsat daha veriyor...
Her halükarda mahkemelere intikal eden ticari davaların süresi kısa değil...
Bu yüzden, tedbiri mümkün mertebe ticaretin yapıldığı anda almak gerekiyor...
En sağlam müşteri çekleri bile neticede vadeli bir ödeme aracıdır... İleriki bir tarihte yapılacak olan ödemeyi yüzde yüz garanti altına aldığı söylenemez...
Eğer satışlarınız büyük rakamlarla ifade edilmiyorsa, her satışta toplam fatura tutarınızı 600 sayısına bölüp çıkan sayı adedince çek talep etmek lazım...
Karşılıksız çıktığında banka çek tutarını mecburen ödeyecektir...
Göründüğü kadarıyla krizin acısı 2010’da çıkacak ve finansal yapısı bozuk olan birçok firma dökülecek...
Tedbirli olmakta faydalar var...