12 Eylül öncesinin “anarşi ve terör” ortamında, devletin terörle mücadeleyi daha etkin şekilde yürütebilmesi gerekçesiyle Devlet Güvenlik Mahkemelerinin (DGM) kurulması gerektiği ifade edilip savunulmuştu.

Hayata geçirilmesi ise 12 Eylül’den sonra gerçekleşti. Sıkıyönetim mahkemelerinin yerine, asker üyelerin de görev yaptığı DGM’ler kuruldu.

Vakti zamanında özellikle anarşistlerin yargılandığı terör dâvâlarını daha sür’atli bir şekilde sonuçlandırmak için faaliyet gösteren bu mahkemeler, 28 Şubat’ta “irtica” dâvâlarına yöneldi.

O süreçteki yanlış ve haksız uygulamalara yöneltilen eleştiriler, mülga 163’ün yerine ikame edilen TCK 312 kapsamına sokularak yargılandı.

Bilhassa 17 Ağustos depreminden sonra yapılan “İlâhî ikaz” yorumları sebebiyle Yeni Asya mensuplarının neredeyse tamamı, 312 soruşturma ve dâvâları sebebiyle sık sık DGM koridorlarını ve salonlarını arşınlamak zorunda bırakıldı.

Hattâ Mehmet Kutlular, aynı sebeple 276 gün hapis yattı. Sonra bu karar, Türkiye’nin AİHM tarafından mahkûm edilmesine sebebiyet verdi.

Aynı mesajı içeren yazıları sebebiyle Cevher İlhan’a verilen ceza da AİHM’de bozuldu, ancak buna rağmen dâvânın yeniden görülmesi aşamasında Başsavcılık, Yargıtay’a verdiği mütalâada İlhan’ın mahkûmiyetinde direnilmesini istedi.

DGM’ler kalktığı ve 312’nin madde numarasıyla birlikte—yenisi 216—içeriği de değiştiği halde.

Bu durum, son anayasa paketi referandumda kabul edildikten sonra Yargıtay Başsavcısının “Anayasa ve yasalar değişse de biz bağımsızlığımızı koruruz” çıkışıyla bir kez daha açığa vurduğu “direniş”in somut tezahürlerinden biri.

Hatırlanacağı üzere, DGM’lerdeki ilk değişiklik, üstelik Öcalan’ın yargılanması devam ediyorken, heyetlerde asker üyelerin varlığına son veren düzenlemenin yapılmasıyla gerçekleşti.

Ardından DGM’ler tümüyle lağvedildi ve yerine özel yetkili ağır ceza mahkemeleri kuruldu.

Cumhurbaşkanı Gül, bu mahkemeler için, “DGM’lerde sadece insanlar değişti, üniformalar çıktı, özünde birşey değişmedi” diye konuşmuş.

Bilindiği gibi, şimdilerde Ergenekon, Balyoz, Kafes v.b. dâvâlar bu mahkemelerde görülüyor.

Ve bu dâvâlardaki gözaltı ve tutuklama kararları, özellikle tevkif sürelerinin çok uzun tutulması, başından beri yoğun bir tartışma konusu.

Öyle ki, Başbakan başta olmak hükümet üyeleri dahi dâvâların uzamasını ve uzun süreli tutuklamaları eleştiren beyanlarda bulunuyorlar.

Aynı dâvâlarda aynı ithamlara maruz sanıklardan bazıları serbest kalırken bazılarının içeride tutulması ise, çifte standart eleştirilerini beraberinde getiriyor. Meselâ Mustafa Balbay “Generaller dışarıdayken biz niye içerideyiz?” diyor.

Yine Balbay, “Bizim buradan kurtulmamız için dua eder misiniz?” diye sorduğu Silivri Müftüsünden, “Elbette dua ederim” cevabı alıyor.

Devlet Bakanı Bülent Arınç da “Silivri’de gücü olan kurtuluyor” derken, tutuklu sanıklardan Tuncay Özkan’ı kastederek “Meselâ orada günahım kadar sevmediğim biri var, ama adaletsizliğe tahammül edemeyiz” ifadesini kullanıyor.

Bunlar, söz konusu dâvâ süreçlerinde aksayan birşeyler olduğunu gösteren önemli örnekler.

Şimdi de bunlara Hanefi Avcı örneği eklendi.

Orada yargılanan bazı insanların fikirlerini, dünya görüşlerini, ilişkilerini, mücadele yöntem ve üslûplarını onaylamak elbette mümkün değil.

Ama bu, onların “âdil yargılanma hakkı”ndan istifade edemeyeceği anlamına gelmez. Tam tersine, herkes gibi onların da adalete ihtiyacı var.

Vaktiyle adaletsiz uygulamalara destek vermiş veya sessiz kalmış olsalar veya her türlü zulme kaynaklık oluşturabilen darbe girişimlerinde bir şekilde rol üstlenme iddiasıyla yargılansalar da...

Sonuç: Önce “anarşist”leri, sonra dindarları, şimdi de Ergenekonculuk ve darbecilikle suçlananları yargılayan “üniformasız DGM’ler” âcilen ciddî bir neşter bekliyor. Hukuk ve adalet adına.