Ye­me­n’­de Hu­si­le­r’­in iler­le­yi­şi­ni dur­dur­mak için oluş­tu­ru­lan Suu­di Ara­bis­tan ön­cü­lü­ğün­de­ki koa­lis­yo­nun ope­ras­yon­la­rı 10. gü­nü­nü dol­dur­du. Koa­lis­yo­nun te­şek­kü­lü ve mü­da­ha­le­si­nin Ab­dur­rab­bu Man­sur El-Ha­di li­der­li­ğin­de­ki meş­rû yö­ne­ti­min da­ve­ti se­be­biy­le olu­şan meş­rû­iye­ti, koa­lis­yon or­tak­la­rı­nın pek de giz­li ol­ma­yan ‘alt gün­dem­le­ri­’nin var­lı­ğı ile ve bom­ba­dı­man­la­rın se­bep ol­du­ğu si­vil ka­yıp­la­rın art­ma­sı se­be­biy­le her ge­çen gün da­ha çok ya­ra alı­yor. Hu­si­ler bu du­ru­mu çok iyi bil­di­ği için sa­vun­ma sis­tem­le­ri­ni si­vil­le­rin he­def ol­ma­sı­na se­bep ola­cak şe­kil­de ko­nuş­lan­dı­rı­yor. Hu­si­le­r’­in ‘üst ak­lı­’ olan İra­n’­ın nük­le­er mü­za­ke­re­ler­de el­de et­ti­ği me­sa­fe ve mo­ti­vas­yon­la böl­ge et­kin­li­ği­ni önü­müz­de­ki ay­lar­da da­ha da ar­tı­ra­ca­ğı­nı söy­le­ye­bi­li­riz. Bu du­rum ise böl­ge­yi de­rin ve kan­lı bir ça­tış­ma­nın içi­ne çe­ke­cek­ti­r…

As­lın­da İra­n’­ı bu sü­reç­te avan­taj­lı kı­lan nük­le­er mü­za­ke­re­ler­de böl­ge kriz­le­ri­ni, böl­ge­de­ki stra­te­ji­si ile il­gi­li pa­zar­lık­lar­da nük­le­er mü­za­ke­re­le­ri koz ola­rak kul­lan­ma­sın­dan öte, böl­ge­de­ki ra­kip­le­ri­nin ve­ya et­kin­lik sa­ha­sın­dan ra­hat­sız olan ak­tör­le­rin İra­n’­a kı­yas­la sa­ha stra­te­ji­le­ri­nin et­ki­siz ol­ma­sı ve ‘ka­rar­lı­lı­k’ için­de ve ger­çek an­lam­da ‘müt­te­fi­k’ ola­ma­ma­la­rı. 1973’ten be­ri ilk de­fa bir ara­ya ge­len Arap re­jim­le­ri­nin ‘fark­lı kay­gı­lar­la­’ ol­du­ğu çok açık olan ‘or­tak sa­vun­ma gü­cü­’ ku­rul­ma­sı ko­nu­sun­da mu­ta­ba­ka­ta var­ma­la­rı, şa­yet Suu­di Ara­bis­tan, bek­len­di­ği gi­bi Kral Sel­man li­der­li­ğin­de dış po­li­ti­ka pa­ra­dig­ma­sın­da de­ği­şik­li­ğe git­mez­se ve ‘İs­lam­cı­fo­bi­k’, müz­min İh­van kar­şı­tı Bir­le­şik Arap Emir­lik­le­ri (BA­E) ve Mı­sı­r’­da­ki dar­be re­ji­mi ile ay­nı dal­ga bo­yun­da ha­re­ket eder­se ta­ri­hi bir fi­yas­koy­la so­nuç­la­na­bi­le­ce­ği­ni şim­di­den tah­min et­mek zor de­ğil. Si­lah­la­rı­nı düş­man­la­rın­dan çok ken­di halk­la­rı­na doğ­rult­mak­ta mâ­hir olan Arap to­ta­li­ter re­jim­le­ri için bu du­rum hiç de şa­şır­tı­cı ol­ma­ya­cak­tır. Or­tak sa­vun­ma gü­cü tek­li­fi­nin böl­ge­de­ki as­ker-si­vil den­ge­si­ni as­ker le­hi­ne bo­zan Mı­sır dar­be­si­nin mi­ma­rı ve Arap dün­ya­sın­da kay­bet­ti­ği li­der­lik ve iti­ba­rı Lib­ya­’dan Si­na­’ya ‘te­rö­r’­e (Si­si­’nin lü­ga­tin­de te­rör İh­van ve Ha­mas de­mek) kar­şı sa­vaş­la ye­ni­den ka­zan­ma­ya ça­lı­şan Ab­dül­fet­tah El-Si­si­’den gel­miş ol­ma­sı bi­le bu ih­ti­ma­li kuv­vet­li hâ­le ge­ti­ri­yor.    

Cum­hur­baş­ka­nı Er­do­ğa­n’­ın Suu­di Ara­bis­tan zi­ya­re­ti dö­nü­şün­de zik­ret­ti­ği Suu­di Ara­bis­ta­n’­ın dış po­li­ti­ka de­ği­şik­li­ği­nin Mı­sı­r’­da dev­ra­nı dön­dü­re­bi­le­ce­ği ih­ti­ma­li Ye­men için de ge­çer­li. BA­E ve Mı­sır için Ye­me­n’­de Is­lah Ha­re­ke­ti­’ni (İh­van) des­tek­le­mek ken­di­le­ri­ni in­kâr ola­cak­tır. Oy­sa Ye­me­n’­de Is­la­h’­ı ve ka­bi­le­le­ri dış­la­yan her se­çe­nek (özel­lik­le gün­dem­de olan ka­ra ha­re­kâ­tın­da) Ye­men için tam bir fe­la­ket (iç sa­vaş ve bö­lün­me) de­mek. Za­ten Mil­li Di­ya­log Sü­re­ci­’nin ba­şa­rı­sız ol­ma­sı­nın al­tın­da Is­la­h’­ın ve ye­rel un­sur­la­rın dış­lan­ma­sı, Hu­si­le­re açı­lan kre­di­le­rin su­is­ti­ma­li ve Ali Ab­dul­lah Sa­lih ve müt­te­fik­le­ri­nin Hu­si­le­rin önü­nü açan ve dev­ri­mi bo­ğan il­ke­siz po­li­ti­ka­la­rı var. Şim­di yi­ne ay­nı şe­kil­de bir stra­te­ji iz­le­nir­se ve Suu­di Ara­bis­tan Mı­sır ve BA­E’­nin ‘alt gün­de­mi­’ di­ye­bi­le­ce­ği­miz İh­va­n’­ı böl­ge­den sil­me ni­yet­le­ri­ne, iç ik­ti­dar kay­gı­la­rın­dan do­la­yı des­tek ve­rir­se, bu du­rum sa­de­ce Hu­si­le­re ve böl­ge­yi ‘ka­dim müt­te­fi­k’­i ABD ile ate­şe atan İra­n’­a ve ‘ya­ra­tı­cı ka­os’­la men­fa­at­le­ri­ni ve mü­da­ha­le et­me şan­sı­nı ga­ran­ti­ye alan AB­D’­ye ya­ra­ya­cak­tır. 

Bu çet­re­fil denk­lem­de tüm pa­ra­met­le­re­le­ri de­ğiş­ti­re­bi­le­cek ye­ga­ne ak­tör ise Tür­ki­ye. Mez­hep­çi bir mo­ti­vas­yon­la ha­re­ket et­me­yen, halk­lar­dan ya­na ta­vır alan ve ‘alt/giz­li gün­de­m’­i ol­ma­yan ve meş­rû ve is­tik­rar­lı bir yö­ne­ti­me sa­hip olan Tür­ki­ye­’nin İra­n’­ı fren­le­me­ye ve böl­ge dev­rim­le­ri­nin iv­me ka­zan­ma­sı­na yö­ne­lik si­ya­se­ti, iç ba­rış ve is­tik­ra­rı­nı ko­ru­ya­rak güç­len­di­ği tak­dir­de, tüm den­ge­le­ri de­ğiş­ti­re­cek­tir. Tür­ki­ye­’nin böl­ge­sin­de ‘çev­re­sel ve edil­gen bir fak­tö­r’ ol­mak ye­ri­ne ‘mer­ke­zî ve et­kin bir ak­tö­r’ ol­mak için ge­rek­li ka­bi­li­yet ve ka­pa­si­te­si ve bu kab­li­yet ve ka­pa­si­te­yi stra­te­jik bir zih­ni­yet­le ida­re ede­cek li­der­li­ği de mev­cut.  

7 Ha­zi­ra­n’­a ka­dar, bu li­der­li­ği za­yıf­la­ta­cak ve oya­la­ya­cak bir çok ge­liş­me ola­bi­lir. Ted­bir ve te­yak­ku­zu el­den bı­rak­ma­dan, güç­lü bir hü­kü­me­ti ne­ti­ce ve­re­cek şe­kil­de se­çim­le­ri ba­şa­rıy­la at­lat­mak ve böl­ge ge­liş­me­le­ri­ni ıs­ka­la­ma­mak, Tür­ki­ye­’nin ya­kın ge­le­cek için ta­ri­hi bir kav­şa­ğı da­ha dön­me­si an­la­mı­na ge­le­cek.